صنعت سینمای آمریکا یک بار دیگر سراغ موضوع جنجالی و تلخ تاریخی «فهرست سیاه» (بلک لیست)‌ و تفتیش عقاید دهه 40 میلادی در هالیوود می‌رود.
فیلم تازه‌‌ای که در ارتباط با این موضوع ساخته می‌شود، روی جنجالی‌ترین چهره‌ آن دوران یعنی دالتون ترومبوی فیلمنامه‌‌نویس تمرکز می‌کند. با به تصویر کشیده شدن قصه این نوولیست و فیلمنامه‌نویس، بخش حساسی از تاریخ سیاسی و هنری آمریکا به نمایش درمی‌آید که تحلیلگران سیاسی از آن به عنوان لکه ننگ بزرگی در تاریخ این کشور یاد می‌کنند. درام اجتماعی و افشاگرانه شرح‌حال‌گونه تازه سینما با نام موقت «ترومبو» جلوی دوربین می‌رود و قرار است ​ زمان نمایش عمومی نام‌ آن تغییر کند. اهل فن عقیده دارند تولید فیلم‌هایی از این دست،‌ کارکردی دوگانه دارد. از یک سو تماشاگران سینما با بخش‌های مهمی از تاریخ و چهره‌‌های تاریخ‌ساز آشنا می‌شوند و از سوی دیگر، این فیلم‌ها آگاهی لازم را به تماشاگران و مردم می‌دهد تا مانع از تکرار چنین حوادث تلخی در آینده شوند. سازندگان ترومبو هم با چنین کارکردی آن را جلوی دوربین می‌برند و امیدوارند فیلم خود را برای اکران عمومی در پاییز 2015 آماده کنند.

درامی با پس‌زمینه سیاسی

جی روش، کارگردانی این درام شرح حال‌گونه پرسروصدا را به عهده دارد. تا به حال برایان کرانستن، هلن میرن و جان گودمن برای بازی در نقش شخصیت‌های واقعی قصه فیلم انتخاب شده‌اند. قصه ترومبو قصد ندارد زندگی دالتون ترومبو را به صورت کامل به تصویر بکشد. در حقیقت،‌ مهم‌ترین بخش زندگی این فیلمنامه‌نویس و داستان‌نویس مربوط به زمانی است که کمیته فعالیت‌های ضدآمریکایی (HUAC) در اواخر دهه 40 میلادی، کار خود را در هالیوود شروع کرد. این کمیته که به شکار هنرمندان خلاق و روشنفکر می‌پرداخت،‌ به بهانه نفوذ کمونیست‌ها در هالیوود این محل را از وجود نیروهای روشنفکر و فهیم تسویه کرد. خط اصلی قصه فیلم ترومبو هم مربوط به زمانی است که این فیلمنامه‌نویس خوشفکر به دلیل تحقیقات کمیته فعالیت‌های ضدآمریکایی به دادگاه احضار می‌شود تا درباره گرایش‌های فکری و اجتماعی خود توضیح بدهد. این کمیته سال 1947 اکثر هنرمندان فعال آن زمان هالیوود را پای میز محاکمه کشاند. در این دادگاه، هنرمندان باید همکاران چپگرای خود را به کمیته لو داده تا بتوانند در هالیوود به کار خود ادامه دهند.
اما دالتون ترومبو یکی از ده نفری بود که از حضور در دادگاه خودداری کرد و تشکیل آن را براساس قانون اساسی کشور آمریکا غیرقانونی خواند. این ده نفر در فهرست سیاه کمیته فعالیت‌های ضد آمریکایی قرار گرفتند و از ادامه کار و فعالیت منع شدند. اعضای فهرست سیاه تنها کسانی بودند که رسما در مقابل کمیته فعالیت‌های ضد آمریکایی ایستادند و این مساله باعث شهرت فراوان آنها شد. گروهی از هنرمندان آمریکایی همچون همفری بوگارت، لورن باکال و جودی گارلند در دادگاه حضور یافته و به سخنرانی‌های تند و آتشین علیه محاکمه‌کنندگان پرداختند. در این بین، گروهی هم با دادگاه همکاری کامل کردند که الیاکازان فیلمساز سرشناس سینما، یکی از آنها بود. فعالیت‌های کمیته، هالیوود را از حضور نیروهای خوشفکر خالی کرد. در کنار بیکار شدن بسیاری از این نیروها، گروهی از آنها هم (مثل چارلی چاپلین)‌ آمریکا را به مقصد اروپا ترک کردند و فعالیت‌‌هایشان را در خارج از کشور ادامه دادند.

فیلمنامه‌نویس مغضوب

قصه درام شرح‌حال‌گونه ترومبو، فیلمنامه‌نویس مغضوب را در دوران منع کاری هم دنبال می‌کند و تاثیرات کارهای کمیته فعالیت‌های ضد آمریکایی بر کار و سرنوشت او و بقیه هنرمندان را در معرض دید و قضاوت تماشاگرانش قرار می‌دهد. ترومبو پس از آن که ممنوع‌الفعالیت شد، با نام مستعار به کار فیلمنامه‌‌نویسی ادامه داد و همکارانش در هالیوود او را رها نکردند. وی دو بار موفق به دریافت جایزه اسکار بهترین فیلمنامه‌نویس شد و این در حالی بود که نامش در فهرست سیاه قرار داشت و مجبور بود با نام مستعار کار کند، یک اتفاق عجیب تاریخی باعث افشای این نکته شد که ترومبو با نام مستعار مشغول فیلمنامه‌نویسی است و این بحث را در سطح وسیعی برانگیخت که هالیوود از وجود چهره‌های ممنوع‌الفعالیت دوباره بهره بگیرد. در شب مراسم اسکار سال 1953 نام فیلمنامه‌نویس تعطیلات رمی «ویلیام وایلر» برای دریافت جایزه اسکار بهترین فیلمنامه‌نویس اعلام شد، اما این فیلمنامه‌نویس ناشناس (یان مکلهان هانتر)‌ برای گرفتن جایزه خود روی صحنه نرفت. چند روز بعد علت غیبت این فیلمنامه‌نویس از بزرگ‌ترین مراسم هنری آمریکا مشخص شد. فیلمنامه‌نویسی به این نام اصلا در عالم واقعیت وجود نداشت و نویسنده اصلی فیلمنامه کسی نبوده است جز دالتون ترومبو! سال 1956 هم نام رابرت ریچ برای فیلمنامه «شجاعان» به عنوان بهترین فیلمنامه‌نویس سال اعلام شدکه نام مستعاری برای ترومبو بود.​ نقش دالتون ترومبو را در ترومبو برایان کرانستن بازی می‌کند. او قبل از این در تعدادی مجموعه پربیننده تلویزیونی مثل «خانواده مدرن» و «زدن به سیم آخر» بازی کرده و برای هر دوی آنها جایزه بهترین بازیگر مرد مراسم امی (اسکار تلویزیونی)‌ را دریافت کرده است.
دایان لین، نقش همسر ترومبو را در فیلم به عهده دارد. هلن میرن و جان گودمن هم در نقش دو آدمی ظاهر می‌شوند که نقش مهمی در زندگی حرفه‌‌ای ترومبو داشتند. در حالی که گودمن به بازآفرینی شخصیت فرانک کینگ تهیه‌کننده می‌پردازد، میرن در نقش هوا هوپر بازی خواهد کرد. فرانک کینگ یکی از تهیه‌کنندگان معروف وقت هالیوود بود که با وجود حضور ترومبو در فهرست سیاه، او را برای کار نگارش فیلمنامه‌های کمپانی فیلمسازی‌اش دعوت به کار کرد. هوا هوپر یکی از نویسندگان سرشناس ستون‌های شایعات پرخواننده روزنامه‌ها بود که با نوشته‌هایش ترومبو را بسیار آزار داد. فیلمنامه فیلم را جان مک نامارا نوشته و از او نقل‌قول شده که تلاش کرده سبک نگارشی ترومبو را در زمان نوشتن فیلمنامه خود رعایت کند، اما حضور جی روش در مقام کارگردان فیلم، بحث‌هایی​ به دنبال داشته است. برخی منتقدان سینمایی با اشاره به کارنامه کاری وی و ساخته‌های قبلی‌اش، نسبت به این انتخاب اظهار تعجب و تردید کرده‌اند. آنها به طرح این پرسش پرداخته‌اند که آیا کسی مثل جی روش، گزینه مناسبی برای کارگردانی درام پرتنش و جنجالی مثل ترومبو است؟ در حالی که قصه این فیلم برهه‌ای حساس از تاریخ سیاسی و اجتماعی آمریکا را به تصویر می‌کشد، تماشاگران سینما این فیلمساز را به واسطه کارگردانی کمدی‌هایی مثل «ملاقات والدین» و «آستین پاورز» می‌شناسند.

کم‌توجهی سینمایی

با آن که حادثه موسوم به بلک لیست به صورت مستقیم هالیوود و هنرمندان آن را در بر گرفت، ولی صنعت سینمای آمریکا کمتر در فیلم‌های خود به صورت مستقیم به این موضوع پرداخته است. تلخی حادثه به قدری زیاد بوده که حتی سال‌ها پس از گذشت آن دوران، هنوز هم کمتر کسی مایل است به سراغ آن رفته و درباره‌اش صحبتی کند، به همین دلیل منتقدان سینمایی همیشه از بی‌توجهی هنرمندان به این مساله گله و شکایت کرده و خواستار فعالیت بیشتر صنعت سینما در این رابطه شده‌اند. منتقدان به این نکته اشاره می‌کنند مسائلی مثل جنگ جهانی، جنگ ویتنام و عراق و برده‌داری همیشه مورد توجه فیلمسازان بوده و فیلم‌های زیادی درباره این موضوعات تهیه و تولید شده است. توجیه فیلمسازان برای تولید فیلم‌های تازه درباره چنین موضوعاتی، علاقه تماشاگران برای دیدن و بحث درباره این موضوعات است، اما منتقدان می‌گویند مسائلی مثل تفتیش عقاید و پرس و جو درباره دیدگاه‌های فردی و اجتماعی شهروندان هم یکی از موضوعات مهمی است که تماشاگران سینما‌ دوست دارند درباره آنها ​ بحث​ و فیلم‌هایی با این مضامین ساخته شود.

کمدی‌های تلخ اجتماعی

یکی از معدود فیلم‌های تاریخی سینما که به بحث درباره دوران مک‌کارتیسم می‌پردازد، «بدل» ساخته مارتین ریت است که سال 1976 اکران عمومی شد و از سوی منتقدان سینمایی لقب یک شاهکار سینمایی را گرفت. این فیلم بیش از هر چیز با بازیگر اصلی آن وودی آلن شناخته می‌شود. این بازیگر و فیلمساز سرشناس سینما، نقش اصلی کمدی سیاه ریت را بازی کرد و در آن در قالب فیلمسازی بخت برگشته ظاهر شد که از سوی کمیته فعالیت‌های ضدآمریکایی مغضوب واقع می​شود و اجازه کار خود را از دست می‌دهد. نکته جالب این که تعدادی از کسانی که خود قربانی فعالیت‌های ضدآمریکایی بودند، سهم مهمی در تولید بدل داشتند. والتر برنشتاین نویسنده فیلمنامه، زرو موستل یکی از بازیگران اصلی فیلم و حتی خود مارتین ریت جزو این افراد بودند. فیلمنامه براساس تجربیات شخصی بسیاری از همکاران فیلم نوشته شد و نزدیکی زیادی به رویدادها و اتفاقات تاریخی داشت. برنشتاین برای فیلمنامه بدل نامزد دریافت جایزه اسکار شد و موستل هم نامزد دریافت جایزه بهترین بازیگر زن نقش مکمل مراسم بفتا (اسکار انگلیسی) شد.
جورج کلونی هم سال 2005 «شب بخیر و موفق باشید» را به صورت سیاه و سفید کارگردانی کرد که قصه‌اش در ارتباط با موضوع فهرست سیاه بود. خط اصلی قصه این درام اجتماعی درباره تضاد بین روزنامه‌نگار و گوینده رادیویی ادوارد آر مورو با سناتور مک‌کارتی است. بخش مهمی از این قصه اختصاص به فعالیت‌های ضدکمونیستی مک‌کارتی در دهه 1940 میلادی دارد. فیلم که اولین ساخته سینمایی جورج کلونی بازیگر در مقام فیلمساز است، نامزد دریافت شش جایزه اسکار (و ازجمله بهترین فیلم، کارگردانی و بازیگر نقش اول مرد برای دیوید استراتون) شد. منتقدان استقبال بالایی از فیلم کردند و انستیتو فیلم آمریکا آن را به​عنوان یکی از ده فیلم برتر سال 2005 معرفی کرد.
منبع مقاله : تسنیم

/ج